Składniki: dwóch filetów z czarniaka (możesz użyć dowolnego rodzaju dorsza) pół małego pęczka koperku. trzech ząbków czosnku. kilku łyżek masła. dwóch łyżek świeżo wyciśniętego soku z cytryny. zielonej fasolki szparagowej. niewielkiego kawałka świeżej czerwonej papryki. 1 cebulę dymkę. Jeśli zauważymy większy niż zazwyczaj wzrost włosów, nie tylko na twarzy, ale także klatce piersiowej, podbrzuszu, wewnętrznej części ud lub plecach, powinniśmy udać się do lekarza niowanie UV, np. podczas urlopu czy rekreacyjnego sportu. Ryzyko wystąpienia czerniaka jest znacznie większe pod-czas krótkotrwałego, rekreacyjnego narażenia wporównaniu z długotrwałym, przewlekłym narażeniem na promieniowa-nie, np. podczas pracy fizycznej. Warto zwrócić uwagę na konieczność ochrony przeciw- – 80 proc. chorych jest wyleczonych, ale to i tak gorzej niż w Niemczech czy Stanach Zjednoczonych, dlatego że startujemy z gorszego punktu – z grubości czerniaka średniej 1,8 mm, a w Stanach Zjednoczonych czy w Niemczech średnia grubość to 0,8 mm. To sprawia, że mamy gorsze wyniki – mówi prof. Piotr Rutkowski. . Każdy słyszał o czerniaku, ale wiedza zwykle ogranicza się do tego, że jest to złośliwy nowotwór skóry i na jego rozwój ma wpływ promieniowanie słoneczne. Jakie są objawy czerniaka? Jak rozpoznać czerniaka w początkowej fazie? Gdzie najczęściej powstają zmiany? I najważniejsze pytanie: jak można się ustrzec przed czerniakiem? Czerniak (łac. melanoma) jest nowotworem złośliwym skóry, błon śluzowych oraz błony naczyniowej powierzchni oka wywodzącym się z melanocytów. Melanocyty są komórkami wytwarzającymi i magazynującymi barwnik skóry – melaninę. Odpowiada on za barwę skóry, włosów oraz kolor oczu. Produkcja melaniny (melanogenaza) jest pobudzana przez promieniowanie ultrafioletowe (UV), które jest emitowane przez słońce. Powstający barwnik chroni skórę przed szkodliwym działaniem słońca. Wynikiem melanogenezy jest przejściowe zabarwienie skóry – czyli upragniona przez większość urlopowiczów opalenizna, bo jakże można wrócić z wakacji bez brązowego koloru na całym ciele. Jak wygląda czerniak w początkowej fazie? Czerniak, mimo że jest groźnym i złośliwym nowotworem, wykryty we wczesnym stadium jest wyleczalny w 97%. Niebezpieczeństwo stanowi jego zdolność do przerzutowania. Przerzuty szerzą się drogą naczyń chłonnych i krwionośnych, dlatego też czerniak stanowi duże zagrożenie dla życia człowieka. Co roku na świecie diagnozuje się około 200 tys. Chorych. W Polsce choroba występuje jeszcze stosunkowo rzadko, kilka tysięcy zachorowań, ale liczba ta z roku na rok dynamicznie wzrasta, w latach 1980–2010 zwiększyła się niemal 3-krotnie. Współczynnik zachorowań na czerniaka w Polsce jest dwukrotnie mniejszy niż w Unii Europejskiej, ale współczynnik śmiertelności jest już dla odmiany większy i wynosi ok. 20%. Częściej nowotwór ten jest rozpoznawany u mężczyzn (ok. 1,5 razy) niż u kobiet. Opalanie a czerniak Czerniak powstaje na skórze niezmienionej, jako całkowicie nowa zmiana, może również powstać z istniejących znamion. Najważniejszym i jedynym czynnikiem ryzyka, na który człowiek ma wpływ, jest ekspozycja na promienie UV. Oparzenia słoneczne przed 10. rokiem życia zwiększają ryzyko wystąpienia choroby dwukrotnie. Groźniejsza jest jednorazowa, krótka, ale intensywna (najczęściej podczas urlopu czy sportu) ekspozycja na promieniowanie słoneczne, niż regularny kontakt ze światłem słonecznym np. podczas pracy fizycznej. Warto pamiętać również o solariach, których użytkownicy są narażeni na duże dawki promieniowania w krótkim czasie. Korzystanie z łóżek do opalania jest zdecydowanie odradzane i uznawane za bardzo niekorzystne dla zdrowia. Co to jest fototyp skóry? Wyróżniamy 6 fototypów skóry – od najjaśniejszego do najciemniejszego koloru. Na poparzenia słoneczne najbardziej podatni są ludzie o jasnej skórze i włosach (fototyp I i II), czyli posiadający niską zawartość melaniny. Jednak w literaturze w grupie ryzyka najmocniej narażonych na wystąpienie czerniaka wymienia się osoby o rudych włosach, blond natomiast niesie umiarkowane ryzyko. Posiadacze licznych piegów obarczeni są dwukrotnie większym ryzykiem w porównaniu z osobami bez piegów, tak samo jest u posiadaczy I fototypu skóry w porównaniu z IV. Bardzo niebezpieczny jest również fakt, że u osób z jasną karnacją mogą powstać zmiany niezabarwione – amelanotyczna postać nowotworu, która niestety jest trudna w rozpoznaniu. Powszechna jest wiedza o powstających zmianach jedynie w miejscu ekspozycji na słońce. Nie jest to prawda, ponieważ zmiany mogą powstać w miejscach atypowych, trudnodostępnych, które z reguły nie są narażone na ekspozycję słoneczną, np. w szparze pośladowej czy na skórze między palcami stóp, czerniak może powstać również pod paznokciem (najczęściej kciuk i duży palec stopy). Genetyka nie jest tu bez znaczenia. U osób, u których występuje rodzinny zespół znamion atypowych (ang. FAMS – familial atypical mole syndrome) oraz dodatni wywiad czerniaka w rodzinie częściej diagnozuje się chorobę, choć sposób dziedziczenia nie jest do końca poznany. Warto też wspomnieć o pacjentach z ciężką łuszczycą poddanych fototerapii, u których niestety prawdopodobieństwo wystąpienia choroby wzrasta kilkakrotnie. Jak rozpoznać czerniaka? Czerniak może przybierać wiele kształtów i postaci, na szczęście nie każda zmiana jest chorobotwórcza, jednak ich występowanie zawsze niesie ryzyko i powinno być poddane badaniu lekarskiemu, najlepiej przez dermatologa i onkologa. Lekarz w gabinecie wykonuje przegląd skóry za pomocą dermatoskopu. Jest to lupa z powiększeniem 10-, 20-krotnym, połączona z wystandaryzowanym źródłem światła. Badanie trwa kilka minut i jest nieinwazyjne oraz bezbolesne. Ostateczne potwierdzenie daje badanie histopatologiczne wycinka skóry. Bardzo ważne, choć rzadko wykonywane jest samobadanie skóry, powinno mieć miejsce szczególnie po okresie letnim. Dużą uwagę poświęćmy badaniu skóry dzieci. Istnieją pewne wskazówki i charakterystyczne cechy, które powinny wzbudzić czujność. Pomocna jest amerykańska metoda ABCDE, która obecnie jest stosowana przede wszystkim jako prosta dydaktyka, ponieważ w praktyce pozawala wykryć jedynie część czerniaków. W Polsce jest nazywana żartobliwie abecadłem. Litery odpowiednio oznaczają: A (ang. asymmetry) – asymetria,B (ang. borders) – brzegi nierówne i postrzępione,C (ang. color) – czerwony lub czarny kolor, różnorodny (od jasnobrązowego do czarnego lub stalowego),D (ang. diameter) – duża średnica > 5 mm lub (ang. dynamics) dynamika zmian morfologicznych w guzie,E (ang. elevation lub evolution) – ewolucja,czyli postępujące zmiany w znamieniui uwypuklenie powierzchni ponad poziom otaczającego zmianę naskórka. Spełnienie jednego z wymienionych kryteriów powinno dać sygnał do niezwłocznego udania się do lekarza dermatologa lub chirurga onkologa. Szczególną uwagę powinny przykuć zmiany powiększające się, zmieniające kolor, krwawiące, powstające grudki czy owrzodzenia, swędzące lub bolące. Warto podkreślić, że zmiany mogą powstać na całej powierzchni skóry czy błon śluzowych, również na skórze owłosionej czy wspomnianych już miejscach trudnodostępnych. Wykonując samobadanie należy zwrócić uwagę na objaw tzw. „brzydkiego kaczątka”, czyli znamię wyróżniające się wśród tych, które dana osoba posiada na swej skórze, zwykle są podobne do siebie, więc takie „brzydkie kaczątko”, inne od pozostałych, powinno wzbudzić czujność. Osoby siwe, u których powróciło naturalne zabarwienie włosów, raczej nie powinny mieć powodów do radości, ponieważ jest to objaw niepokojący i zalecana jest konsultacja lekarska. Profilaktyka czerniaka Profilaktyka jest bardzo prosta wręcz banalna, choć dla niektórych osób może być uciążliwa. Przede wszystkim trzeba chronić skórę przed promieniowaniem słonecznym, szczególnie dzieci, których skóra jest bardzo delikatna. Najprostszym sposobem jest unikanie ekspozycji w godzinach między a jednak osobom znajdującym się na urlopie w ciepłych krajach, dla których plaża i kąpiel w ciepłym morzu jest największą atrakcją, unikanie słońca może przysporzyć realnych trudności, tak samo jak okrywanie ciała długimi koszulami, dlatego też pamiętać należy o ochronie w postaci kremów z filtrami, nakryciu głowy, okularach z prawdziwymi (nie bazarowymi) filtrami UV. Przed sezonem letnim warto zadbać o skórę od wewnątrz, robiąc kurację karotenoidami. Suplementacja β-karotenem redukuje ryzyko pojawienia się poparzeń słonecznych, dzięki zwiększonej absorpcji promieni słonecznych przez skórę. Solaria zdają się być już nie w modzie, choć jest jeszcze wielu ich zwolenników. Dlatego też koniecznie trzeba zaznaczyć, że wystrzeganie się „upiększania” skóry za pomocą łóżek do opalania obniża ryzyko wystąpienia czerniaka. Materiał nie stanowi i nie zastąpi porady lekarskiej. Zdrowe zakupy Czerniak złośliwy (melanoma) słusznie cieszy się złą sławą. Choć to nowotwór relatywnie rzadki - zaledwie 7% przypadków raka skóry i 1% spośród wszystkich złośliwych zmian - cechuje się kiepskimi rokowaniami i tendencją do przerzutów. Niestety diagnostyka i leczenie pozostawiają wiele do życzenia, co w praktyce oznacza, że sporo przypadków wciąż rozpoznaje się w zaawansowanych stadiach - na tyle późno, że chorym pozostaje ledwie kilka czy kilkanaście miesięcy życia. Co gorsza, nawet świadomość zagrożenia czerniakiem skóry i systematyczna profilaktyka oparzeń słonecznych nie przechylają szali na naszą stronę. Rak może bowiem rozwinąć się wszędzie tam, gdzie znajdują się melanocyty - komórki pigmentowe wytwarzające melaninę - a więc w oku, pod paznokciem czy w błonach śluzowych (przewodu pokarmowego, układu moczowego lub oddechowego). W kręgu chorób Nie tylko wcześniejsze występowanie raka skóry (czerniaka, podstawnokomórkowego lub kolczystokomórkowego) zwiększa ryzyko zachorowania. Również pacjenci ze zdiagnozowanymi chłoniakami nieziarniczymi (zwłaszcza przewlekłą białaczką limfatyczną) muszą liczyć się z takim prawdopodobieństwem. Co ciekawe, ryzyko rozwoju czerniaka jest istotnie większe wśród osób otrzymujących chemioterapię zawierającą w swoim schemacie fludarabinę lub jej połączenie z rytuksymabem, a także wiąże się z wcześniejszą obecnością chorób autoimmunologicznych aktywujących komórki T1. Również pacjenci z łuszczycą są bardziej narażeni na rozwój czerniaka, co stwierdzono na podstawie danych 10 947 osób z tą dermatozą, z których u 64 rozpoznano go później2. Jeszcze ciekawsze zależności odkryto między czerniakiem a chorobą Parkinsona. W jednym z dużych badań, którego wyniki zostały opublikowane w ubiegłym roku, zidentyfikowano ponad 1,5 tys. przypadków współwystępowania tych schorzeń. Okazało się, że osoby cierpiące na parkinsona są czterokrotnie bardziej narażone na czerniaka, a u chorych z czerniakiem występowało 4 razy większe ryzyko rozwoju choroby Parkinsona. Co więcej, analiza wykazała zwiększone 35-letnie skumulowane jej ryzyko u pacjentów z rakiem (11,8%) w porównaniu z grupą kontrolną (2,6%). Przyczyny tych zależności nie do końca są jasne, ale mogą obejmować nieprawidłowości na poziomie genetycznym, środowiskowym lub odpornościowym3. Bibliografia J Clin Oncol 2015; 33 (28): 3096-3104 J Eur Acad Dermatol Venereol 2016; 30 (1): 83-85 Mayo Clin Proc 2017; 92 (7): 1070-1079 Na przykładzie tego nowotworu złośliwego skóry łatwo zrozumieć, jak względne mogą być liczby. Z jednej strony w Polsce czerniaki występują dość rzadko (standaryzowany współczynnik zachorowalności wynosi ok. 4,9/100 tys., co odpowiada w ostatnich latach ok. 3,1 tys. zachorowaniom rocznie). Jednak z drugiej strony charakteryzują się największą dynamiką wzrostu liczby zachorowań. W latach 1980-2010 zwiększyła się ona w naszym kraju niemal 3-krotnie1. Naukowcy przewidują niestety, że ta tendencja nie ulegnie zmianie i z czasem będzie tylko gorzej. A jest się czego bać, bo czerniak to naprawdę podstępny wróg i choć coraz lepiej rozumiemy mechanizm jego rozwoju, tak naprawdę wciąż nie potrafimy go pokonać. Jak powstaje czerniak? Na pewno wiadomo, że ten rodzaj nowotworu powstaje w wyniku złośliwej transformacji (karcynogenezy) komórek pigmentowych. Nie ma też wątpliwości, że procesowi temu sprzyjają przede wszystkim intensywne działanie promieniowania ultrafioletowego (słonecznego lub sztucznego, np. w solariach; a zwłaszcza oparzenia słoneczne w dzieciństwie i wieku młodzieńczym), niska zawartość barwnika w skórze (jasna cera, piegi), obecność zmian barwnikowych na skórze oraz czynniki genetyczne2. Duże znaczenie ma też historia nowotworu: nie tylko jego przypadki wśród członków rodziny, ale i wcześniejsze występowanie u samego chorego czerniaka (co zwiększa ryzyko 8-10 razy) lub innego nowotworu złośliwego skóry, w tym raka podstawnokomórkowego lub kolczystokomórkowego3. To zresztą nie koniec listy (patrz ramka pt. "W kręgu chorób"). Wszystkie te dość dobrze poznane czynniki ryzyka nie dają jednak odpowiedzi na pytanie o mechanizm rozwoju czerniaka. Innymi słowy: co takiego dzieje się w melanocytach, że zmieniają się w komórki rakowe? Amerykańscy naukowcy wierzą, że odkryli proces biochemiczny, którego skutkiem jest przekształcenie zdrowych komórek skóry w nowotworowe. Przekonują, że w rozwój czerniaka zaangażowane są mechanizmy immunologiczne, w wyniku których organizm zamiast zwalczać chorobę, pomaga w jej w rozwoju. Przyczyną tych zaburzeń ma być białko nazywane RXR (retinoid-X-receptor). Jeżeli jest ono obecne we właściwej ilości, wspomaga działanie układu odpornościowego wobec tkanek skóry - zwłaszcza melanocytów. Kiedy DNA tych komórek ulegnie uszkodzeniu, RXR umożliwia ich usunięcie z organizmu. Jeżeli jednak ekspresja tego białka jest zbyt niska, mechanizmy immunologiczne zostaną zahamowane, a uszkodzone melanocyty będą zalegać w organizmie, z czasem przekształcając się w czerniaka4. Być może zatem testy określające poziom ekspresji RXR będą w przyszłości skutecznym sposobem identyfikowania osób zagrożonych rozwojem czerniaka. Gen czerniaka Entuzjazm może jednak być przedwczesny, ponieważ mechanizmy biochemiczne zachodzące w melanocytach wydają się bardziej złożone, co pokazują kolejne badania. Przedmiotem zainteresowań naukowców jest przekaźnictwo związane ze znajdującym się na tych komórkach receptorem genu MC1R, który jest zaangażowany w ochronę skóry przed skutkami promieniowania ultrafioletowego. To MC1R ma być aktywowany po ekspozycji na słońce, wpływać na ilość produkowanej melaniny i naprawę uszkodzeń DNA w melanocytach Defekty tego receptora zmniejszają zatem zdolność obrony przed skutkami narażenia na UV, a obserwuje się je zwłaszcza u osób z jasną cerą i tendencją do oparzeń, co może wyjaśniać ich większe narażenie na czerniaka5. Co ciekawe, to występująca u 1-2% populacji mutacja w MC1R odpowiada za rudy kolor włosów, który również sprzyja zachorowaniu6. Z drugiej strony w ok. 10% przypadków rodzinnego występowania czerniaka największą rolę odgrywają geny CDKN2A (p16) oraz CDK4. I wreszcie prawie 50-60% chorych na uogólnionego czerniaka wykazuje mutację genu BRAF, która prowadzi do niekontrolowanego podziału komórek nowotworowych (zarówno ograniczenia ich apoptozy, jak i nasilenia potencjału replikacyjnego oraz zdolności naciekania tkanek i tworzenia przerzutów)7. Czerniak i znamiona Podczas gdy naukowcy stopniowo odkrywają kolejne biochemiczne sekrety czerniaka, przeciętnego obywatela zdecydowanie bardziej interesują aspekty praktyczne - przede wszystkim objawy, na które powinien zwrócić uwagę, by możliwie jak najszybciej zdiagnozować raka. I tutaj również praktyka okazuje się trudniejsza od teorii. Powszechnie uznaną metodą profilaktyki jest w tym przypadku regularne obserwowanie wszelkich wykwitów na skórze - duża ilość znamion barwnikowych (melanocytowych), znamiona dysplastyczne oraz duże (>20 cm średnicy) znamiona wrodzone (tzw. kąpielowe) należą bowiem do najważniejszych czynników ryzyka. Choć większość z nich jest łagodna i niegroźna, mogą ulec zezłośliwieniu. Naukowcy pokusili się nawet o liczbowe określenie tej zależności. Prawdopodobieństwo czerniaka ma rosnąć o 2-4% z każdym kolejnym znamieniem, a skrupulatna analiza skóry prawie 3,7 tys. bliźniaczek rasy kaukaskiej wykazała, że ich ilość na prawym ramieniu jest czynnikiem pozwalającym oszacować ogólną liczbę - jeśli wynosi co najmniej 11, na całym ciele może być ich ponad 100, co istotnie zwiększa ryzyko czerniaka8. Istotna jest jednak nie tylko liczba podejrzanych zmian, ale i ich wygląd. Nowotwory najczęściej rozwijają się bowiem z tzw. znamion atypowych, których cechy określane są za pomocą kryteriów ABCDE (od angielskich słów: asymemetry - asymetryczne; borders - nieregularne, czyli nierówne, zamazane lub ząbkowane brzegi; color - barwa ciemniejsza od pozostałych lub niejednolita, z odcieniami czerni, brązu, czerwieni, szarości lub błękitu; diameter - rozmiar powyżej 5 mm; evolution - ewolucja zmiany, czyli np. unoszenie się ponad skórę). Problem jednak w tym, że standardowa metoda ABCDE nie zawsze się sprawdza. W zasadzie pozwala na właściwe zakwalifikowanie jedynie połowy czerniaków, z pominięciem tych wczesnych (mniejszych niż 5 mm), guzkowych (które nie są nieregularne), bezbarwnikowych oraz tych w obrębie skóry owłosionej głowy9. Innymi słowy, ta klasyfikacja w praktyce pozwala wykryć jedynie zaawansowane nowotwory! Profilaktyka czerniaka Co zatem zrobić, aby nie przeoczyć melanomy? Podstawą są regularne badania skóry u dermatologa, wykonywane w dobrym oświetleniu oraz z uwzględnieniem okolic trudno dostępnych (głowa, stopy, przestrzenie międzypalcowe, okolice narządów płciowych i odbytu). To istotny element profilaktyki, o której więcej piszemy w tekście pt. "Uprzedzić ruchy wroga". Najbardziej zalecanym badaniem jest dermoskopia. Wykorzystywane w tej metodzie dermatoskopy umożliwiają obejrzenie naskórka i skóry właściwej w 10-krotnym powiększeniu (a wideodermatoksopy - nawet w 100-krotnym). Pozwala to osiągnąć czułość na poziomie 81,3% i swoistość aż w 94,6%, co w efekcie umożliwia wykrycie wczesnego czerniaka10. Wszystkie zmiany odróżniające się od pozostałych oraz budzące wątpliwość są kwalifikowane do usunięcia, czyli tzw. biopsji wycinającej, a następnie zostają poddane mikroskopowemu badaniu histopatologicznemu. Od jego wyniku zależy dalsze postępowanie/ Oko w oko z czerniakiem I jeszcze jedna, być może największa pułapka. Wbrew powszechnemu przekonaniu czerniak to nie tylko nowotwór skóry. Może rozwinąć się w każdej części ciała, w której obecne są melanocyty. Najczęstszą pozaskórną lokalizacją melanomy jest oko. I tutaj również liczby okazują się względne: choć czerniak gałki ocznej stanowi tylko 3,7% wszystkich przypadków, to ma duży potencjał do przerzutów, jest przyczyną 13% zgonów z powodu melanomy, a do tego stanowi 70% wszystkich nowotworów gałki ocznej u białych dorosłych ludzi11. Najczęściej dotyczy naczyniówki oka. Głównymi objawami w tej lokalizacji są zaburzenia i ubytki pola widzenia, pojawiają się również błyski (fotopsje), podrażnienie i ból oka. Zwykle nowotwór ma kopulasty lub grzybiasty kształt i przyjmuje kolor od ciemnobrązowego do postaci bezbarwnikowej. Guz może też powodować odwarstwienie siatkówki. Głównym czynnikiem ryzyka nowotworu w obrębie naczyniówki są znamiona barwnikowe i niebiesko-szare znamię Ota w naczyniówce. Wykazano także związek między jasnym kolorem tęczówki, jasną karnacją skóry i skłonnością do powstawania opalenizny a jego ryzykiem12. I choć naturalne promieniowanie UV wydaje się kluczowym problemem, badania w tym zakresie są niejednoznaczne. W niektórych z nich ekspozycję na promieniowanie UV określono jako niezależny czynnik ryzyka czerniaka naczyniówki i ciała rzęskowego, ale nie znaleziono dowodów na związek między nim a czerniakiem spojówki i tęczówki. Bibliografia P. Rutkowski (red.). Złośliwe nowotwory skóry. Gdańsk: Via Medica, 2014; J. Didkowska, U. Wojciechowska, W. Tarkowski i wsp. Warszawa: Nowotwory złośliwe w Polsce w 2012 roku, Centrum Onkologii - Instytut, 2014. The Ochsner Journal 2010; 10 (2): 56-65 Semin Cutan Med Surg 2010; 29 (4): 204-9 PLoS Genet. 2014; 10(5): e1004321 Molecular Cell 2014; 54 (6): 999 Mol Cell. 2013; 51 (4): 409-22 J Transl Med 2012; 10: 85; Int J Nanomedicine 2015; 10: 3131-46 Br J Dermatol 2016; 174 (2): 312-8 J Oncol 2015; 65 (6): 501-516 Journal of the European Academy of Dermatology 2004; 18 (6): 665-9 Cancer 2005; 103 (5): 1000-7; J Epidemiol Community Health 2001; 55 (5): 338-9 Arch Ophthalmol 2006; 124 (1): 54-60 Int J Cancer 2002; 101 (2): 175-82; Ophthalmology 2005; 112 (9): 1599-607; Cancer Res 2000; 60 (14): 3757-60; Int J Clin Exp Pathol 2013; 6 (7): 1230-44 Ophthalmology 2003; 110 (11): 2223-34 J Dermatol Case Rep 2014; 8 (3): 60-6 Int J Clin Exp Pathol 2012; 5 (8): 739-53 Am Fam Physician 2001; 63 (7): 1359-68 Med Rodz 2006; 2: 45-53 Br J Dermatol 2002; 204: 259-261; Dermatol 2002; 204: 259-261 Int J Dermatol 2015; 54 (9): 1023-9 Jedna z metaanaliz nie potwierdziła takiej zależności w żadnym przypadku raka gałki ocznej, ale autorzy innego eksperymentu przekonują, że nowotwór ten nie pojawia się równomiernie w kuli, jaką tworzy naczyniówka, a jego rozkład odpowiada najbardziej naświetlonym jej regionom w okolicy plamki żółtej, malejąc wraz z oddalaniem się od niej13. Mimo tych wątpliwości noszenie okularów przeciwsłonecznych to wciąż standard profilaktyki - zwłaszcza że podstawową metodą leczenia w przypadku zaawansowanej choroby powodującej ślepotę zajętego oka jest enukleacja, czyli operacja polegająca na usunięciu gałki ocznej. Nie ma ona jednak przewagi nad brachyterapią, czyli radioterapeutyczną techniką leczenia, polegającą na bezpośrednim napromienianiu zmian chorobowych przez umieszczenie źródła promieniowania w guzie lub jego sąsiedztwie14. Niewidoczny czerniak Trzecią co do częstości lokalizacją są błony śluzowe. Wówczas nowotwór pojawia się w obrębie jamy ustnej (ponad połowa przypadków), przewodu pokarmowego (w szczególności odbytnicy) lub układu moczowo-płciowego. Taki czerniak dość długo nie daje objawów. Później wygląda jak płaska zmiana o charakterze plamki lub jest nieznacznie uniesiony. Ma przy tym nieregularne zabarwienie: może przybierać kolor brązowy i czarny, białoszary, fioletowy i czerwony, a nawet być bezbarwny15. Na późniejszym etapie czerniak błon śluzowych unosi się, a w efekcie pojawiają się obrzęk, owrzodzenie, krwawienie i ból. Objawy te nie są jednak charakterystyczne, co znacznie opóźnia diagnostykę. Nic dziwnego, że nawet w 25% w momencie rozpoznania stwierdza się przerzuty do węzłów chłonnych, a rokowania są jeszcze gorsze niż w przypadku raka skóry: wskaźnik 5-letniego przeżycia wynosi zaledwie 25%16. Co istotne, ze względu na lokalizację (miejsca nieeksponowane na promienie słoneczne) w tym przypadku trudno mówić o UV jako przyczynie rozwoju nowotworu. Tak naprawdę nie wiemy dziś, co mu sprzyja - zwłaszcza że pojawia się też np. w żołądku czy jelicie cienkim, które są pozbawione melanocytów. Czerniak na skórze Jak widać, czerniak lubi wędrować po ludzkim ciele. Nawet w swojej podstawowej, skórnej postaci bywa nieprzewidywalny. W jej obrębie wyróżnia się bowiem kilka podtypów, z których największe znaczenie kliniczne mają czerniak szerzący się powierzchownie, guzkowy, z plamy soczewicowatej oraz podpaznokciowy. To ten pierwszy jest najczęstszy - stanowi ok. 70% wszystkich przypadków tego nowotworu17. Charakteryzuje się promienistym i powierzchownym rozprzestrzenianiem się guza początkowo w naskórku, później w warstwie brodawkowej i siateczkowej skóry właściwej. Może pojawiać się w dowolnej lokalizacji, szczególnie w miejscach wystawionych na intensywną, przerywaną ekspozycję na promieniowanie ultrafioletowe (u kobiet zwykle są to kończyny, a u mężczyzn - tułów). Stosunkowo łatwo zauważyć również czerniaka guzkowego - to widoczna, czarna lub niebieska zmiana na skórze, która po prostu przybiera nieco inny kształt (rośnie pionowo, jest zatem bardziej wypukła). Pojawia się zwykle u osób starszych, w różnych miejscach, rośnie szybko, jest symetryczna. Z kolei czerniak z plamy soczewicowatej w przeciwieństwie do pozostałych form wiąże się ze skumulowanym, przewlekłym, przekraczającym 20 lat narażeniem na promieniowanie ultrafioletowe (co bardziej przypomina nieczerniakowe nowotwory skóry), występuje na skórze uszkodzonej przez słońce, a często jest poprzedzony wieloletnim występowaniem plamy soczewicowatej. Zwykle występuje w obrębie głowy i szyi18. Czerniak pod paznokciem I wreszcie czerniak akralny, występujący na dłoniach, stopach i pod paznokciami, choć w populacji kaukaskiej stanowi marginalny odsetek przypadków, jest ciekawy z kilku powodów. Po pierwsze, jego przyczyny owiane są tajemnicą. Nie wykazano, by znaczenie miały czynniki genetyczne, a rola promieniowania słonecznego wydaje się ograniczona - zwłaszcza w przypadku czerniaka aparatu paznokciowego, ponieważ płytka pełni tu funkcję protekcyjną. W wielu przypadkach (do 80%, okazuje się, że chorzy mieli wcześniej do czynienia z urazem palca. Co więcej, rak częściej rozwija się w obrębie kciuka i palucha - najbardziej narażonych na obrażenia. Taka zależność nie do końca jest jasna, ale być może ma związek z czynnikiem wzrostu fibroblastów, którego ekspresję wykazano zarówno w gojących się ranach, jak i czerniakach19. Po drugie, zdaniem włoskich badaczy właśnie rak rozwijający się w obrębie stopy może być najbardziej agresywną formą, a nawet niezależnym czynnikiem negatywnego rokowania - przynajmniej w porównaniu do nowotworu zlokalizowanego na nogach20. Każdego roku pojawia się coraz więcej nowych przypadków raka skóry niż piersi, prostaty, płuc i jelita grubego łącznie. Czerniak jest jednym z najbardziej niebezpiecznym raków skóry. Jednak ten rodzaj nowotworu można dosyć szybko zdiagnozować i dzięki temu skutecznie leczyć. W tym artykule dowiesz się jakie są objawy raka skóry, co powinno nas zaniepokoić i jak w naturalny sposób przeciwdziałać i zwalczać rak skóry to czerniak?Czerniak to rak skóry, ale nie jest to jedyna odmiana tej choroby. Rak skóry to ogólny termin oznaczający nieprawidłowy i szybki wzrost komórek dotyczący różnych warstw skóry. Jednak raka skóry można podzielić na kilka rodzajów. Rak podstawnokomórkowy jest najczęstszą postacią raka skóry. Ten rodzaj występuje w najbardziej zewnętrznej warstwie skóry i często powoduje otwarte rany, czerwone plamy lub blizny. Rzadko daje przerzuty poza pierwotne miejsce występowania. Źródła podają, że każdego roku diagnozuje się do trzech milionów przypadków tego rodzaju nowotworu. Rak płaskonabłonkowy występuje, gdy nieprawidłowe komórki zaczynają rosnąć w niekontrolowany sposób w górnych warstwach skóry. Objawy raka skóry obejmują otwarte rany, łuskowate czerwone plamy może również powodować krwawienie i tworzenie nie jest najczęstszym rakiem skóry, ale jest najbardziej niebezpieczną postacią. Objawy czerniaka to guzki lub plamy zwykle czarne lub brązowe. Mogą być również różowe, czerwone, białe lub nawet w kolorze skóry. Wcześnie zdiagnozowany czerniak może być uleczalny. Czerniak – charakterystykaA (Asymetria): Jeśli zmiana na skórze jest niesymetryczna to znaczy, kiedy dwie połówki nie są równe warto udać się do lekarza w celu (Brzeg): niezłośliwe zmiany będą zazwyczaj miały gładką, regularną granicę. Brzeg czerniaka będzie postrzępiony lub (Kolor – czarny, czerwony): czerniaki są znane z różnorodności kolorów, zwłaszcza odcieni czerni i brązu. Mogą to być także kolory niebieski, czerwony i (duży rozmiar): zgodnie z zasadą niezłośliwe zmiany skóry mają średnicę mniejszą niż ćwierć cala. Czerniaki mają zwykle większą średnicę. .E (Ewoluowanie): jeśli zauważysz zmiany koloru, rozmiaru lub kształtu i jeśli pojawią się jakiekolwiek nowe objawy (krwawienie, strupy, swędzenie itp.), koniecznie odwiedź swojego lekarza. Od kilku lat wyrastają mi na pieprzyku pojedyncze włoski które usuwam penseta. Czy mogę sobie w taki sposób zaszkodzić? Po ostatnim wyrwaniu zauważyłam że na pieorzyku zrobił się ostry czubek. Znamię ma 4mm średnicy KOBIETA, 27 LAT ponad rok temu Dermatologia Znamiona Zmiany skórne Dlaczego nie należy zwlekać z leczeniem trądziku? Trądzik objawia się nieestetycznymi krostami, które pojawiają się najczęściej na twarzy. Niektórzy nie zwracają jednak na to uwagi i bagatelizują problem. Obejrzyj film i dowiedz się, dlaczego nie należy zwlekać z leczeniem trądziku. Lek. Izabela Lenartowicz Dermatolog, Katowice 94 poziom zaufania Lepiej jest zgolić wosek niż podrażniać pieprzyk. Certyfikowany lekarz medycyny estetycznej. Prowadzi Klinikę Medycyny Estetycznej. 0 redakcja abczdrowie Odpowiedź udzielona automatycznie Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych znajdziesz do nich odnośniki: Pieprzyk na twarzy, z którego wyrastają włoski – odpowiada Lek. Ewa Rybicka Co zrobić, aby pozbyć się tych włosków? – odpowiada Mgr Justyna Sobczyńska Zaciemnienie pieprzyka po wyrwaniu włosa – odpowiada Lek. Dariusz Czubiński Bezpieczne usunięcie pieprzyka z włoskami na twarzy – odpowiada Lek. Aleksandra Witkowska Usuwanie włosków w obrębie pieprzyka – odpowiada Lek. Iwona Stajkowska Usuwanie pieprzyków maścią – odpowiada Lek. Bartosz Pawlikowski Pieprzyk a usuwanie włosów – odpowiada Lek. Iwona Stajkowska Konsekwencje domowych sposobów usuwania pieprzyków – odpowiada Lek. Dariusz Czubiński Ciemna kropka i włosek na pieprzyku – odpowiada Lek. Izabela Lenartowicz Czy usuwanie pieprzyków na twarzy jest bezpieczne? – odpowiada Dr n. med. Diana Kupczyńska artykuły Pieprzyk - rodzaje, rozwój czerniaka skóry, diagnostyka znamion, wskazania do usunięcia Są kobiety, dla których pieprzyk stanowi znak rozp Pieprzyk czy czerniak. W jaki sposób odróżnić od siebie znamiona? Pieprzyk czy rak skóry? Po lecie na naszym ciele p Pieprzyk - powstawanie znamion, badanie znamion Lato to okres w trakcie, którego na naszej skórze

czy z czerniaka wyrastają włoski